تبعیض در اجرای فیلترینگِ اپراتورها| چالش‌های پیام‌رسان‌های داخلی

به گزارش سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، محمد دین محمد آذری، رییس کمیسیون ساخت مراکز داده در گفتگو با روابط عمومی این سازمان با اشاره به اینکه بحث امروز در کشور ما صرفاً فیلترینگ نیست، گفت: همزمانی فیلترینگ با تبعیض اجرای آن در میان اپراتورها، محدودیت در منابع زیرساخت مراکز داده و کیفیت عملکرد اپلیکیشن‌های بومی، دسترسی به فیلترشکن و اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، رکود کسب‌و کارهای اینترنتی، ریزش فاحش ریال، زوال اقتصادی و کاهش ظرفیت پذیرش مردم، همه و همه در کنار هم شرایط پیچیده و مبهمی را ایجاد کرده است.

او با تاکید بر اینکه در هفته‌های اخیر با فیلترینگ بی‌سابقه ای مواجه بوده‌‎ایم، بیان کرد: این مساله تقریباً تمامی سرویس‌های محبوب و کاربردی خارجی را از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی یعنی اینستاگرام و واتس‌اپ گرفته تا سرویس‌های بسیار کاربردی گوگل مانند گوگل درایو، گوگل مپ و گوگل دیسکاور، تحت تأثیر قرار داده است.

او ادامه داد: بدین ترتیب قریب به اتفاق کاربرانی که تمامی اپلیکیشن‌های مورد علاقه خود را در عرض چند روز دور از دسترس می‌دیدند، به جای روی آوردن به پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی، بیش از پیش به استفاده از وی‌پی‌ان‌ها و فیلترشکن‌ها روی آورده‌اند که امنیت داده‌های کاربران ایرانی را به شدت با خطر مواجه کرده است.

رییس کمیسیون ساخت مراکز داده خاطرنشان کرد: این تغییر رویه، تمامی تلاش‌هایی که پیش از این برای ایجاد بستر فضای مجازی سالم صورت گرفته بود را به صورت کامل و بنیادین تحت‌الشعاع قرار داده است.

او ادامه داد: باید توجه داشت که مطمئناً کاربری که سال‌هاست از سرویس‌های خارجی استفاده کرده است، در مقابل هر گونه تغییری حتی به‌صورت نرم و تدریجی مقاومت کرده و یک شبه و صرفاً به خاطر اقدامات سلبی و فیلترینگ گسترده، به سرویس‌های بومی روی نمی‌آورد و سعی در دور زدن فیلترینگ می‌کند و به ابزارهایی مانند وی‌پی‌ان‌ها و اینترنت ماهواره‌ای استارلینک و ... متوسل خواهد شد.

آذری خاطرنشان کرد: بنابراین عملاً کنترل فضای مجازی کاملاً از دست دولت خارج می‌شود و خدماتی از قبیل موتور جستجوی شادبین و سرویس اینترنت کودک و نوجوان (سامانه 456) که به منظور ایجاد یک بستر امن برای کودکان و نوجوانان توسعه یافته‌اند، تحت‌الشعاع استفاده اکثریت جامعه از فیلترشکن‌ها قرار خواهد گرفت.

آسیب فیلترینگ به اعتبار شرکت‌های حوزه مراکز داده

رییس کمیسیون ساخت مراکز داده سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران با اشاره به اینکه محدودیت‌های گسترده اینترنت، در حوزه خدمات مراکز داده نیز مشکلات بسیار متعددی ایجاد کرده است، گفت: بسیاری از اپلیکیشن‌ها و وبسایت‌های ایرانی که به هر شکل از APIها و سرویس‌های شرکت‌های خارجی بهره می‌بردند، به خاطر بی‌دقتی در فیلترینگ و محدودیت غیرمنطقی با قطعی مواجه شده‌اند. این امر منجر به گلایه و شکایت گسترده مشتریان از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات میزبانی و مرکز داده و زیر سوال رفتن کیفیت و همچنین آسیب به اعتبار این شرکت‌ها شده است.

آذری تاکید کرد: مسأله بسیار مهمی که بر سر راه پلتفرم‌های داخلی وجود دارد، عدم توانایی میزبانی از میلیون‌ها کاربر به دلیل مشکلات زیرساخت و مسائل فنی در آن‌هاست. همانطور که در این چند هفته با مهاجرت ناگهانی درصدی از کاربران به این اپلیکیشن‌ها شاهد کندی شدید سرورها و گزارش اختلالات متعدد از سوی کاربران بودیم.

او افزود: پیش‌بینی و توسعه زیرساخت موردنیاز برای بومی‌سازی فضای مجازی باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد. قطعا این اپلیکیشن‌ها برای پشتیبانی از میلیون کاربر باید دارای مرکز داده پرظرفیت، پایدار و قدرتمند باشند تا از این بابت به حداقل های قابل رقابت در برابر رقبای خارجی مجهز بوده و کاربرانی که به آن‌ها مهاجرت کرده‌اند، از کیفیت خدمات آن‌ها دلسرد نشوند.

سرویس‌های بومی در جلب اعتماد کاربران ناتوان‌اند

رییس کمیسیون ساخت مراکز داده تصریح کرد: چالش دیگری که بر سر راه سرویس‌های بومی وجود دارد، عدم ایجاد اعتماد به حفظ امنیت داده‌های کاربران است که با هشدار امنیتی گوگل پلی پروتکت در مورد ورژن جدید یکی از اپلیکیشن‌های بومی و گزارش موارد دیگری از رفتار غیرطبیعی اپلیکیشن‌های پیام‌رسان، نگرانی و حساسیت مردم در مورد آن‌ها افزایش یافت.

او ادامه داد: پیشنهاد می شود توسعه‌دهندگان این اپلیکیشن‌ها حتی المقدور با کنار گذاشتن دسترسی‌های بی‌مورد در این اپلیکیشن‌ها و اطلاع رسانی صحیح در این زمینه، نگرانی‌های کاربران را مرتفع کرده و در راستای جلب و افزایش اعتماد آن‌ها گام بردارند.

آذری تاکید کرد: فارغ از موضوع امنیت، سرعت و کیفیت عملکرد، قابلیت های اصلی و فرعی، سرعت به روز رسانی و ارتقاء ویژگی های جدید، پشتیبان گیری از اطلاعات کاربران و ... در این اپلیکیشن ها نیز از دیگر جنبه هایی است که به شدت بر روی تجربه کاربر و جلب اعتماد و رضایت مندی آنها تاثیر بسزایی خواهد داشت، ولی متاسفانه گزینه های داخلی موجود، کماکان فاصله زیادی تا استانداردهای تجربه شده و نهادینه شده در ذهن مخاطبان بومی دارند.

نکته دیگر استفاده گسترده از بستر پیام‌رسان‌ها در برقراری و پیگیری ارتباطات و مراودات شغلی و خانوادگی با خارج از کشور است و متاسفانه امکان نصب پیام‌رسان‌های داخلی برای مخاطبان خارج از کشور با شماره تماس‌های بین‌المللی بدلیل مشکلات موجود در این بستر فراهم نیست. این موضوع نیز به نوبه خود تمایل و لزوم حفظ پیام‌رسان‌های غیربومی و عدم تمایل به تعدد استفاده از پیام‌رسان‌های مختلف برای کاربران را به همراه خواهد داشت.

او ادامه داد: پس از مطالعات، برنامه ریزی ها، صرف بودجه و اقدامات گسترده به‌منظور اجرایی کردن شبکه ملی اطلاعات و بومی‌سازی داده‌های کاربران کشور، فیلترینگ همه‌جانبه اینترنت، بخش قابل توجهی از کاربران را به خرید وی‌پی‌ان و اینترنت ماهواره‌ای استارلینک سوق داده است. بدین ترتیب عملاً اهداف مورد نظر از پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات با دور زدن این شبکه حداقل برای این بخش از کاربران محقق نشده و در واقع با انتقال داده‌های کاربران از بسترهای خارجی، این طرح کلان ملی نیز با رشد، گسترش و استقرار کندتری به تناسب اهداف برنامه ریزی شده خود مواجه خواهد شد.

تبعیض بین اپراتورها در فیلترینگ

رییس کمیسیون ساخت مراکز داده با اشاره به اینکه موضوع عجیب دیگری که در محدودیت‌های اخیر به گوش می رسد، تفاوت فیلترینگ وبسایت‌ها در اپراتورهای مختلف ارائه‌دهنده اینترنت است، گفت: یعنی برخی وبسایت‌ها در اپراتورهای خاصی فیلتر نشده‌اند که این موضوع نشان از فساد احتمالی در فیلترینگ و تبعیض در برخورد با اپراتورهای مختلف دارد و ما باید منتظر شفاف سازی و توضیحات بیشتر مسئولین در این مورد باشیم.

او ادامه داد: زیان‌ها و خسارت‌های مالی فراوانی که از محدودیت‌های اخیر اینترنت به وجود آمده، توسط کارشناسان و رسانه‌ها بارها مطرح شده است؛ با این حال لازم به یادآوری است که فیلترینگ گسترده و غیرتخصصی اینترنت به خصوص شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و واتس‌اپ ضرر و زیان‌های جبران‌نشدنی به کسب‌وکارهای متوسط و خرد کشور حتی برخی اپلیکیشن های بومی وارد کرده است.

آذری تصریح کرد: افزایش نارضایتی جامعه و بعضا روی‏گردان شدن مردم، کاربران و فعالان اقتصادی آن از اپراتورها، سرویس ها، شبکه ملی اطلاعات و سیاست گذاران اصلی این حوزه که خود را فاقد اختیار و تنها مجری تصمیمات می دانند، افزایش داده است. در این شرایط دولت نه تنها در ایجاد مشاغل کافی برای مردم ناتوان بوده، بلکه خوداشتغالی میلیون‌ها نفر را با بستن محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی به خطر انداخته است.

رییس کمیسیون ساخت مراکز داده خاطرنشان کرد: از سوی دیگر با افزایش چشمگیر نرخ دلار به‌عنوان ژنرال بازارهای دارایی مانند مسکن، بورس و طلا که موجی از تورم و ریزش اقتصادی را به دنبال دارد، کسب‌وکارها فشار بسیار بیشتری را متحمل خواهند شد. تداوم این روند نیز به افزایش بیش از پیش نرخ بیکاری و نارضایتی‌های اجتماعی، افزایش مهاجرت نخبگان، خروج سرمایه ها و سرمایه گذاران از کشور و کاهش نیروی انسانی متخصص در کشور دامن خواهد زد.

او در پایان تاکید کرد: متاسفانه عدم استفاده از مشارکت بخش خصوصی، فعالان اقتصادی و نخبگان این حوزه به‌عنوان تصمیم سازان اصلی در اتخاذ سیاست های بالادستی، عدم توجه به هشدارها و تبعات تصمیمات غیر تخصصی، عدم اطلاع رسانی، تعامل و گفتگو با ذینفعان و مردم، جایی برای اظهار امیدواری و ارائه راهکار در رفع این شرایط را باقی نمی گذارد.